CHEMIA – KLASA 3 D – poziom rozszerzony

ROK SZKOLNY 2025/26

Zasady pracy na lekcji chemii

1. Terminy sprawdzianów obejmujących więcej niż 3 ostatnie lekcje są ustalane przez nauczyciela z tygodniowym wyprzedzeniem z wpisem do

dziennika.

2. Każdy sprawdzian poprzedza powtórzenie materiału, a po sprawdzianie – omówienie wyników.

3. Sprawdzian, zapowiedziana kartkówka lub ćwiczenia laboratoryjne są formami obowiązkowymi.

4. Warunkiem niezbędnym do uzyskania pozytywnej oceny śródrocznej i rocznej jest uzyskanie pozytywnej oceny (min. 40%) ze wszystkich

sprawdzianów bez względu na uzyskaną średnią ważoną. Niespełnienie warunku niezbędnego skutkuje nieklasyfikacją.

5. Powtórki maturalne, jako forma sprawdzianu, dla osób zdających chemię na maturze, muszą być zaliczone na co najmniej 40%.

6. Uczeń ma prawo do poprawy oceny. Wpisana do dziennika poprawiona ocena jest średnią arytmetyczną ocen (sprawdzian/kartkówka i ich

poprawa) lub w formie połowy wagi, np. kartkówka waga 2: [kartkówka waga 1 + poprawa waga 1], czyli suma wag wynosi 2.

7. W ciągu dwóch tygodni od oddania sprawdzianu/kartkówki uczeń ma prawo poprawić ocenę. Termin poprawy ustala nauczyciel razem z

uczniami.

8. W przypadku nieobecności ucznia (poniżej tygodnia) na sprawdzianie lub zapowiedzianej kartkówce, uczeń pisze tę formę na najbliższej lekcji,

na której jest obecny. W przypadku dłużej nieobecności (tydzień bądź dłużej) uzupełnienie zaległości ustalane są indywidualnie.

9. Uczniowi, który posiada ściągę lub przyłapany zostanie na ściąganiu w czasie sprawdzania wiadomości, zostaje odebrana praca.

10. Uczeń jest zobowiązany do przynoszenia na lekcję podręcznika (min. 1 na ławkę), zeszytu, odpowiedniego zbioru zadań oraz wskazanych

przez nauczyciela ćwiczeń/kart pracy.

11. Jeśli nieobecność ucznia w szkole trwała nieprzerwanie tydzień, uczeń ma prawo być nieprzygotowany do pierwszej lekcji po powrocie.

Uczeń informuje o tym fakcie nauczyciela.

12. Uczeń może zgłosić na początku lekcji (podczas sprawdzania obecności) nieprzygotowanie bez podawania przyczyny:

- dwa nieprzygotowania w semestrze w klasach z 3 i więcej lekcjami chemii w tygodniu.

Nieprzygotowania nie obejmują sprawdzianów, lekcji powtórzeniowych, zapowiedzianych kartkówek, ćwiczeń na ocenę. Nauczyciel

odnotowuje zgłoszenie nieprzygotowania w dzienniku.

13. Średnia ważona pełni jedynie funkcję pomocniczą przy wystawieniu oceny śródrocznej i rocznej.

14. Formy sprawdzania wiadomości i umiejętności:

RODZAJ	WAGA
sprawdzian / poprawa sprawdzianu	4
sprawdzian umiejętności maturalnych	4
kartkówka duża (2-3 tematy)	2
kartkówka mała (1 temat)	1
odpowiedź ustna	2
ćwiczenia, praca na lekcji	1
doświadczenia proste	1
doświadczenia złożone	2
projekt	2
prezentacja	1
wysokie osiągnięcia w konkursach wewnątrzszkolnych i międzyszkolnych	2
wysokie osiągnięcia w konkursach wojewódzkich, krajowych, międzynarodowych i olimpiadach	4

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny przygotowane zostały na podstawie treści zawartych w podstawie programowej (załącznik nr 1. do rozporządzenia, Dz.U. z 2024 r., poz. 1019), programie nauczania oraz w części 2 i 3. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego i technikum Chemia, zakres rozszerzony, wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro

Chemia roztworów wodnych

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

· podaje definicje pojęć: dysocjacja jonowa, elektrolit, nieelektrolit, hydratacja jonów, jon oksoniowy H₃O⁺, stopień dysocjacji, stała dysocjacji, elektrolit mocny, elektrolit słaby, dysocjacja jonowa stopniowa, prawo rozcieńczeń Ostwalda, autodysocjacja wody, kwas (w myśl teorii Arrheniusa), zasada (w myśl teorii Arrheniusa), iloczyn jonowy wody, skala pH, skala pOH, odczyn roztworu, wskaźnik odczynu roztworu, reakcja cząsteczkowa, reakcja jonowa, reakcja zobojętniania, reakcja strąceniowa, reakcja hydrolizy soli,

· zapisuje równania dysocjacji jonowej kwasów, wodorotlenków i soli,

· podaje nazwy jonów prostych i jonów złożonych,

· wymienia elektrolity mocne i wskazuje elektrolity słabe,

· podaje barwy wskaźników (fenoloftaleiny, oranżu metylowego i uniwersalnego papierka wskaźnikowego) w roztworach o różnym odczynie,

· wskazuje naturalne wskaźniki odczynu roztworu,

· określa znaczenie pH gleby,

· korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków.

Uczeń:

· podaje definicje pojęć: kwas (w myśl teorii Brønsteda i Lowry’ego), zasada (w myśl teorii Brønsteda i Lowry’ego), drobina amfiprotyczna, sprzężona para kwas-zasada, stała dysocjacji kwasowej K_a, stała dysocjacji zasadowej K_b, miareczkowanie, titrant, analit, punkt równoważnikowy, iloczyn rozpuszczalności, rozpuszczalność molowa, hydroliza wielostopniowa, ~~roztwór buforowy~~,

· wyjaśnia mechanizm dysocjacji substancji o budowie kowalencyjnej,

· wyjaśnia mechanizm dysocjacji substancji o budowie jonowej,

· zapisuje równania dysocjacji stopniowej kwasów i wodorotlenków,

· podaje nazwy jonów, które tworzą się w procesie dysocjacji stopniowej,

· wyjaśnia, od czego zależy moc kwasów beztlenowych,

· wyjaśnia, od czego zależy moc kwasów tlenowych,

· podaje zależność stężenia jonów wodorowych i wodorotlenkowych w roztworach o różnym odczynie,

· podaje zależność matematyczną ilustrującą iloczyn jonowy wody,

· podaje wartość iloczynu jonowego wody w temperaturze pokojowej,

· oblicza wartość pH roztworu na podstawie stężenia molowego jonów oksoniowych, np. jeżeli [H₃O⁺] = 1·10^–5 to pH = 5,

· oblicza wartość pOH roztworu na podstawie stężenia molowego jonów wodorotlenkowych, np.jeżeli [OH^–] = 1·10^–5 to pOH = 5,

· wskazuje zależność liczbową pomiędzy pH a pOH roztworu,

· podaje wartość pH, znając wartość pOH (i odwrotnie),

· wskazuje odczyn roztworów obecnych w gospodarstwie domowym,

· projektuje doświadczenie, w którym bada odczyn roztworu wodnego,

· wskazuje sprzężone pary kwas-zasada,

· zapisuje wyrażenie na stałą dysocjacji kwasowej K_a,

· zapisuje wyrażenie na stałą dysocjacji zasadowej K_b,

· projektuje doświadczenie, w którym bada przebieg reakcji zobojętniania,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji zobojętniania pomiędzy mocnymi kwasami i mocnymi zasadami,

· projektuje doświadczenie, w którym bada przebieg reakcji strąceniowej,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji strąceniowej,

· zapisuje wyrażenie na iloczyn rozpuszczalności elektrolitu o ograniczonej rozpuszczalności w wodzie,

· projektuje doświadczenie, w którym bada odczyn wodnego roztworu soli,

· określa odczyn wodnego roztworu soli na podstawie mocy kwasu i wodorotlenku, z których dana sól powstała.

Uczeń:

· projektuje doświadczenie, w którym bada, czy substancja jest elektrolitem, czy nieelektrolitem,

· projektuje doświadczenie, w którym bada wpływ substancji rozpuszczonej na temperaturę wrzenia rozpuszczalnika,

· wykonuje obliczenia, wykorzystując stałą dysocjacji elektrolitu,

· wykonuje obliczenia, wykorzystując stopień dysocjacji elektrolitu,

· projektuje doświadczenie, w którym bada moc elektrolityczną kwasów,

· oblicza wartość pH roztworu na podstawie stężenia molowego jonów oksoniowych, np. jeżeli [H₃O⁺] = 5·10^–5 to pH = 4,3, korzystając z odpowiednich tablic,

· oblicza wartość pOH roztworu na podstawie stężenia molowego jonów wodorotlenkowych, np. jeżeli [OH^–] = 5·10^–5 to pOH = 4,3, korzystając z odpowiednich tablic,

· oblicza pH wodnych roztworów mocnych elektrolitów,

· zapisuje równania reakcji drobiny z cząsteczką wody, uzasadniając jej przynależność do kwasów Brønsteda i Lowry’ego,

· zapisuje równania reakcji drobiny z cząsteczką wody, uzasadniając jej przynależność do zasad Brønsteda i Lowry’ego,

· zapisuje równania reakcji drobiny z cząsteczką wody, uzasadniając jej przynależność do drobin amfiprotycznych,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji pomiędzy kwasami i zasadami o różnej mocy,

· wykonuje obliczenia, wykorzystując iloczyn rozpuszczalności,

· zapisuje jonowe równania reakcji hydrolizy soli,

Uczeń:

· wykonuje obliczenia, wykorzystując prawo rozcieńczeń Ostwalda,

· oblicza pH wodnych roztworów słabych elektrolitów, korzystając ze stopnia dysocjacji, stałej dysocjacji i prawa rozcieńczeń Ostwalda,

projektuje doświadczenie, w którym przeprowadzane jest miareczkowanie alkacymetryczne,
wykonuje obliczenia na podstawie wyników przeprowadzonego miareczkowania,

· oblicza pH roztworu otrzymanego po zmieszaniu roztworu kwasu z roztworem zasady po zmieszaniu ich w stosunku niestechiometrycznym,

· wykonuje obliczenia, wykorzystując rozpuszczalność molową,

· oblicza pH wodnego roztworu soli,

Właściwości pierwiastków grup głównych i ich związków

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

podaje definicje pojęć: metal, metal lekki, metal ciężki, niemetal, stop, gaz syntezowy, mieszanina piorunująca, prot, deuter, tryt, minerał, skała, złoże, ruda, saletra, próba płomieniowa, wapno palone, wapno gaszone, woda wapienna, zjawisko krasowe, twardość wody, twardość przemijająca, twardość trwała, wymieniacz jonowy, beton, zaprawa murarska, gips palony, gips krystaliczny, zaprawa gipsowa, aluminotermia, szkło, nawozy sztuczne, eutrofizacja, dziura ozonowa, freon,

· wymienia właściwości fizyczne wodoru ~~i helu~~,

wymienia zastosowania wodoru ~~i helu~~,
wymienia zastosowania litowców,
wymienia właściwości fizyczne litowców,

· analizuje wyniki prób płomieniowych litu, sodu i potasu,

wskazuje główny składnik skał wapiennych,
wskazuje rodzaje skał wapiennych i ich zastosowania,
wskazuje sposoby wykorzystania skał wapiennych w budownictwie,
wymienia zastosowania wapna palonego i wapna gaszonego,
wskazuje główny składnik skał gipsowych,
wskazuje rodzaje skał gipsowych i ich zastosowania,
wymienia zastosowania berylowców,
wymienia właściwości fizyczne berylowców,

· analizuje wyniki prób płomieniowych wapnia, strontu i baru,

· wymienia sposoby wykorzystania zaprawy gipsowej w medycynie i w budownictwie,

wymienia zastosowania borowców,
wymienia właściwości fizyczne borowców,

· opisuje właściwości fizyczne tlenku krzemu(IV),

opisuje właściwości i rodzaje szkła,
wymienia zastosowania szkła,
wymienia zastosowania węglowców,
wymienia właściwości fizyczne węglowców,
wymienia właściwości fizyczne azotowców,
wymienia zastosowania azotowców,
wymienia właściwości fizyczne tlenowców,
wymienia zastosowania tlenowców,
wymienia właściwości fizyczne fluorowców,
wymienia zastosowania fluorowców.

Uczeń:

· podaje definicje pojęć: ~~cykl geochemiczny pierwiastka~~, degradacja biologiczna, gnicie, mineralizacja, alotropia, polimorfizm, diagram fazowy, ciało bezpostaciowe, papierek jodoskrobiowy,

· analizuje położenie wodoru i helu w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,

· wymienia sposoby otrzymywania wodoru w laboratorium i w przemyśle,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji otrzymywania wodoru,

· analizuje położenie litowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,

· wymienia sposoby otrzymywania litowców w laboratorium i w przemyśle,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji otrzymywania litowców,

· analizuje położenie berylowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,

· wymienia sposoby otrzymywania berylowców w laboratorium i w przemyśle,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji otrzymywania berylowców,

· przedstawia główne rodzaje skał na Ziemi,

· przedstawia właściwości i zastosowania: węglanu wapnia, siarczanu(VI) wapnia, tlenku wapnia i wodorotlenku wapnia,

· opisuje sposoby usuwania twardości przemijającej wody i twardości trwałej wody,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji procesów usuwania twardości wody,

· analizuje położenie borowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,

· wymienia sposoby otrzymywania glinu w laboratorium i w przemyśle,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji otrzymywania glinu,

· analizuje położenie węglowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,

· wymienia sposoby otrzymywania węgla i krzemu w laboratorium i w przemyśle,

· zapisuje równania reakcji otrzymywania węgla i krzemu,

· przedstawia właściwości fizyczne i chemiczne: tlenku węgla(II), tlenku węgla(IV),

· opisuje właściwości chemiczne tlenku krzemu(IV) i zapisuje odpowiednie równania reakcji,

· analizuje położenie azotowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,

· wymienia sposoby otrzymywania azotu i fosforu w laboratorium i w przemyśle,

· zapisuje równania reakcji otrzymywania azotu i fosforu,

· zapisuje równania reakcji ilustrujące etapy przemysłowej syntezy kwasu azotowego(V),

· charakteryzuje rodzaje nawozów,

· omawia właściwości sztucznych nawozów fosforowych,

· omawia zjawisko eutrofizacji,

· analizuje położenie tlenowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,

· zapisuje równania reakcji ilustrujące etapy przemysłowej syntezy kwasu siarkowego(VI),

· omawia zjawisko dziury ozonowej i zjawisko występowania kwaśnych deszczy,

· analizuje położenie fluorowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków.

Uczeń:

· analizuje właściwości chemiczne litowców,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości litowców i ich związków,

· analizuje właściwości chemiczne berylowców,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości berylowców i ich związków,

· projektuje doświadczenie, w którym wykrywa węglan wapnia w dowolnej próbce,

· projektuje doświadczenie, w którym bada właściwości chemiczne węglanu wapnia,

· wyjaśnia chemiczny mechanizm twardnienia zaprawy murarskiej,

· wyjaśnia chemiczny mechanizm zjawisk krasowych,

· wyjaśnia przebieg twardnienia zaprawy murarskiej,

· projektuje doświadczenie, w którym otrzymuje zaprawę gipsową i bada proces jej twardnienia,

· zapisuje równanie reakcji twardnienia zaprawy gipsowej,

· projektuje doświadczenie, w którym otrzymuje wodór w skali laboratoryjnej,

· analizuje właściwości chemiczne wodoru,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości wodoru,

· projektuje doświadczenie, w którym bada przebieg reakcji glinu z wodnym roztworem wodorotlenku sodu,

· projektuje przebieg reakcji aluminotermicznej,

· analizuje właściwości chemiczne węgla i krzemu,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości węglowców i ich związków,

· wyjaśnia zjawisko alotropii na przykładzie odmian alotropowych węgla,

· bada właściwości adsorpcyjne węgla (projektuje odpowiednie doświadczenie),

· wyjaśnia, dlaczego szkło nie ma określonej temperatury topnienia,

· opisuje budowę molekularną szkła i porównuje ją z budową drobinową tlenku krzemu(IV),

· analizuje właściwości chemiczne azotu i fosforu,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości azotu i fosforu i ich związków,

· analizuje zjawisko alotropii fosforu,

· analizuje właściwości chemiczne tlenu i siarki,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości tlenu i siarki i ich związków,

· opisuje zjawisko alotropii tlenu i siarki,

wymienia sposoby otrzymywania tlenu w laboratorium i w przemyśle,
zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenu (projektuje odpowiednie doświadczenie),

· wymienia sposoby otrzymywania chloru w laboratorium i w przemyśle,

· zapisuje cząsteczkowe i jonowe równania reakcji otrzymywania chloru,

· analizuje właściwości chemiczne fluorowców,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości fluorowców i ich związków,

· bada reaktywność chemiczną fluorowców (projektuje odpowiednie doświadczenie),

· biegle posługuje się zapisem równań reakcji w zapisie cząsteczkowym,

· wykonuje zadania rachunkowe obejmujące zagadnienia dotyczące stechiometrii i stężeń roztworów.

Uczeń:

· ~~wyjaśnia, czym jest widmo emisyjne pierwiastka,~~

· ~~dokonuje analizy widma emisyjnego wodoru,~~

· analizuje właściwości chemiczne glinu,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości glinu i jego związków,

· opisuje chemiczny mechanizm powstawania szkła,

· biegle korzysta z dodatkowych źródeł wiedzy, np. tablic,

· biegle posługuje się zapisem równań reakcji w zapisie cząsteczkowym i jonowym,

· wykonuje zadania rachunkowe obejmujące zagadnienia dotyczące kinetyki chemicznej, równowag, chemii roztworów wodnych i elektrochemii.

Właściwości pierwiastków grup pobocznych i ich związków

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

podaje definicje pojęć: minerał, skała, złoże, ruda, saletra, stal, żeliwo, patyna, metale półszlachetne, metale szlachetne, mosiądz, brąz,
wymienia właściwości fizyczne chromu,
wymienia zastosowania chromu,
wymienia właściwości fizyczne manganu,
wymienia zastosowania manganu,
wymienia właściwości fizyczne żelaza,
wymienia zastosowania żelaza i jego stopów,
wymienia właściwości fizyczne miedziowców,
wymienia zastosowania miedziowców,
wymienia właściwości fizyczne cynkowców,
wymienia zastosowania cynkowców.

Uczeń:

podaje definicje pojęć: próba płomieniowa, pirofor,
analizuje położenie chromu w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy jego atomu,
analizuje położenie manganu w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy jego atomu,
analizuje położenie żelaza w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy jego atomu,
analizuje położenie miedziowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków,
analizuje właściwości chemiczne miedziowców,
zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości miedziowców i ich związków,
analizuje położenie cynkowców w układzie okresowym i wynikające z tego konsekwencje dla budowy atomów tych pierwiastków.

Uczeń:

· analizuje właściwości chemiczne chromu,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości chromu i jego związków na +II, +III i +VI stopniu utlenienia,

· bada równowagę, jaka ustala się pomiędzy jonami chromianowymi(VI) a jonami dichromianowymi(VI) [wykonuje odpowiednie doświadczenie],

· bada właściwości utleniające soli dichromianowych(VI) w środowisku kwasowym (wykonuje odpowiednie doświadczenie),

· analizuje właściwości chemiczne manganu,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości manganu i jego związków na +II, +IV, +VI i +VII stopniu utlenienia,

· bada właściwości utleniające soli manganianowych(VII) w środowisku kwasowym, obojętnym i zasadowym (wykonuje odpowiednie doświadczenie),

· analizuje właściwości chemiczne żelaza,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości żelaza i jego związków na +II i +III stopniu utlenienia,

· analizuje właściwości chemiczne cynkowców,

· zapisuje równania cząsteczkowe i jonowe reakcji, które potwierdzają właściwości cynkowców i ich związków,

· biegle posługuje się zapisem równań reakcji w zapisie cząsteczkowym,

· wykonuje zadania rachunkowe obejmujące zagadnienia dotyczące stechiometrii i stężeń roztworów.

Uczeń:

· biegle korzysta z dodatkowych źródeł wiedzy, np. tablic,

· biegle posługuje się zapisem równań reakcji w zapisie cząsteczkowym i jonowym,

· wykonuje zadania rachunkowe obejmujące zagadnienia dotyczące kinetyki chemicznej, równowag, chemii roztworów wodnych i elektrochemii.

Chemia organiczna – początek a teraźniejszość

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

· podaje definicje pojęć: związek organiczny, chemia organiczna, katenacja, metoda spektroskopowa, konstytucja (struktura) cząsteczki, szkielet węglowy cząsteczki, wzór strukturalny, wzór półstrukturalny (grupowy), izomeria, izomery, teoria wiązań walencyjnych Lewisa, wzór elektronowy, chemia kwantowa,

· wskazuje różnicę pomiędzy związkiem organicznym
a nieorganicznym.

Uczeń:

· wyjaśnia, co to jest chemia organiczna,

· wskazuje kierunki rozwoju chemii organicznej,

· wyjaśnia znaczenie katenacji
w chemii organicznej,

· wskazuje przyczyny istnienia wielkiej liczby związków organicznych,

· wyjaśnia, jakimi rodzajami wiązań mogą być połączone ze sobą atomy,

· wyjaśnia, na czym polega reguła oktetu,

· wskazuje izomery na podstawie analizy wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego cząsteczki związku organicznego,

· przedstawia typowe szkielety węglowe cząsteczek,

· ustala wzór sumaryczny związku organicznego na podstawie odpowiednich informacji,

· przedstawia wzory strukturalne i/lub półstrukturalne związków na podstawie wzoru sumarycznego.

Uczeń:

· wyjaśnia zjawisko izomerii,

· wykonuje obliczenia dotyczące ustalania wzoru sumarycznego na podstawie ilościowego składu pierwiastkowego.

Uczeń:

· wyjaśnia i stosuje założenia teorii strukturalnej budowy związków organicznych.

Związki węgla z wodorem – węglowodory

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

· podaje definicje pojęć: alkan, węglowodór nasycony, szereg homologiczny alkanów, tetraedryczny atom węgla, izomer, izomeria, izomeria konstytucyjna, izomeria szkieletowa, izomeria położenia podstawnika, rzędowość atomu węgla, łańcuch główny, grupa alkilowa, cykloalkan, szereg homologiczny cykloalkanów, reakcja spalania, reakcja substytucji, rodnik, substytucja rodnikowa, alken, węglowodór nienasycony, szereg homologiczny alkenów, izomeria położenia wiązania wielokrotnego, stereoizomeria, izomeria geometryczna cis-trans (E-Z), reakcja addycji (przyłączania), reguła Markownikowa, elektrofil, nukleofil, addycja elektrofilowa, reakcja eliminacji, reguła Zajcewa, alkin, węglowodór nienasycony, szereg homologiczny alkinów, wiązanie zdelokalizowane, aromatyczność, węglowodór aromatyczny, benzen, homolog benzenu, substytucja elektrofilowa, wpływ kierujący podstawnika, trimeryzacja etynu, gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel kamienny, węgiel brunatny, torf, destylacja frakcyjna ropy naftowej, benzyna, nafta, olej napędowy, mazut, liczba oktanowa, reforming, kraking, piroliza (koksowanie węgla), zgazowanie węgla, gaz syntezowy,

· stosuje wzór ogólny alkanów do ustalania wzoru sumarycznego związku,

· wymienia typowe właściwości fizyczne alkanów,

· podaje nazwy alkanów zawierających do 10 atomów węgla w łańcuchu,

· podaje nazwy cykloalkanów zawierających do 10 atomów węgla w pierścieniu,

· zapisuje równania reakcji spalania alkanów i cyklo-alkanów (do CO₂, CO i CO), używając wzorów sumarycznych alkanów lub wzorów ogólnych,

· stosuje wzór ogólny alkenów do ustalania wzoru sumarycznego związku,

· wymienia typowe właściwości fizyczne alkenów,

· podaje nazwy alkenów zawierających do 10 atomów węgla w łańcuchu,

· zapisuje równania reakcji spalania alkenów (do CO₂, CO i CO), używając wzorów sumarycznych węglowodorów nienasyconych,

· wskazuje zastosowania alkenów,

· omawia występowanie alkenów w przyrodzie,

· stosuje wzór ogólny alkinów do ustalania wzoru sumarycznego związku,

· wymienia typowe właściwości fizyczne alkinów,

· podaje nazwy alkinów zawierających do 10 atomów węgla w łańcuchu,

· wskazuje zastosowania alkinów,

· określa metody otrzymywania alkinów,

· stosuje wzór ogólny arenów do ustalania wzoru sumarycznego homologu benzenu (toluen, etylobenzen),

· wymienia typowe właściwości fizyczne benzenu i toluenu,

· podaje naturalne źródła węglowodorów,

· wskazuje rodzaje węgli kopalnych,

· opisuje wiek i kaloryczność procesu spalania węgla kamiennego, węgla brunatnego i koksu,

· opisuje właściwości ropy naftowej,

· opisuje przebieg destylacji ropy naftowej,

· wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej,

· wymienia zastosowania produktów destylacji ropy naftowej,

· opisuje przebieg pirolizy węgla kamiennego,

· wymienia nazwy produktów pirolizy węgla kamiennego,

· wymienia zastosowania produktów pirolizy węgla kamiennego,

· opisuje właściwości benzyny,

· wskazuje zastosowania benzyny,

· opisuje właściwości gazu ziemnego,

· wskazuje zastosowania gazu ziemnego.

Uczeń:

· wskazuje na hybrydyzację sp³ walencyjnych orbitali atomu węgla z wiązaniami pojedynczymi,

· analizuje zmiany właściwości fizycznych alkanów w szeregu homologicznym tej grupy związków,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) alkanów,

· analizuje różnice we właściwościach fizycznych izomerów,

· podaje nazwy systematyczne izomerów konstytucyjnych alkanów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) alkanów i ich izomerów konstytucyjnych na podstawie ich nazwy,

· podaje nazwy systematyczne prostych izomerów konstytucyjnych cykloalkanów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych cykloalkanów i ich izomerów konstytucyjnych na podstawie ich nazwy,

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alkan (cykloalkan) poddaje się reakcji spalania,

· projektuje doświadczenie, w którym alkan lub cykloalkan poddaje się reakcji substytucji (podstawienia),

· zapisuje równania reakcji substytucji dla alkanów, cykloalkanów i ich prostych izomerów konstytucyjnych,

· określa rodzaj mechanizmu reakcji substytucji prowadzonej w obecności światła,

· określa warunki prowadzenia reakcji substytucji rodnikowej,

· wskazuje na hybrydyzację sp² walencyjnych orbitali atomu węgla z wiązaniem podwójnym,

· porównuje długości wiązań pojedynczych i podwójnych węgiel-węgiel,

· analizuje zmiany właściwości fizycznych alkenów w ich szeregu homologicznym,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych alkenów,

· podaje nazwy systematyczne izomerów alkenów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) alkenów i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· projektuje doświadczenie, w którym dowolny alken poddaje się reakcji spalania,

· opisuje właściwości chemiczne alkenów na przykładzie reakcji addycji (przyłączania): wodoru, chloru, chlorowodoru, bromu, bromowodoru i wody,

· określa warunki reakcji addycji,

· określa metody otrzymywania alkenów, np. w reakcji eliminacji cząsteczki wody z cząsteczek alkoholi,

· wskazuje na hybrydyzację sp walencyjnych orbitali atomu węgla z wiązaniem potrójnym,

· porównuje długości wiązań pojedynczych, podwójnych
i potrójnych węgiel-węgiel,

· analizuje zmiany właściwości fizycznych alkinów w ich szeregu homologicznym,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych alkinów,

· podaje nazwy systematyczne izomerów alkinów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) alkinów i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· dokonuje rozróżnienia pomiędzy izomerią szkieletową, a izomerią położenia wiązania wielokrotnego w łańcuchu,

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alkin poddaje się reakcji spalania,

· opisuje właściwości chemiczne alkinów na przykładzie reakcji addycji (przyłączania): wodoru, chloru, chlorowodoru, bromu, bromowodoru i wody,

· projektuje doświadczenie, w którym otrzymuje się najprost-szy alkin w reakcji karbidu
z wodą,

· określa metody otrzymywania alkinów,

· wskazuje na hybrydyzację sp² walencyjnych orbitali atomu węgla z wiązaniem „aroma-tycznym”,

· porównuje długości wiązań pojedynczych, podwójnych, potrójnych i „aromatycznych” węgiel-węgiel,

· podaje nazwy systematyczne prostych węglowodorów aromatycznych (alkilowych pochodnych benzenu) na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne, półstrukturalne (grupowe) i/lub uproszczone prostych węglowodorów aromatycznych (alkilowych pochodnych benze-nu) na podstawie ich nazwy,

· przedstawia wzory i nazwy systematyczne izomerów metylobenzenu (ksyleny),

· podaje nazwy systematyczne prostych węglowodorów aromatycznych (alkilowych pochodnych benzenu) i ich izomerów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne, półstrukturalne (grupowe) i/lub uproszczone prostych węglowodorów aromatycznych (alkilowych pochodnych benzenu) i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· zapisuje równanie reakcji otrzymywania benzenu
w procesie trimeryzacji etynu,

· wyjaśnia zachowanie benzenu wobec wody bromowej (chlorowej) [w obecności katalizatora i bez niego],

· wyjaśnia zachowanie benzenu wobec mieszaniny nitrującej,

· wyjaśnia zachowanie benzenu wobec chlorowcopochodnych węglowodorów,

· wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO),

· podaje sposoby zwiększania LO benzyny,

· tłumaczy, na czym polega kraking,

· uzasadnia konieczność prowadzenia krakingu w przemyśle,

· tłumaczy, na czym polega reforming,

· uzasadnia konieczność prowadzenia reformingu
w przemyśle.

Uczeń:

· wykonuje obliczenia stechiometryczne,

· wykonuje obliczenia dotyczące ustalania wzoru sumarycznego na podstawie ilościowego składu pierwiastkowego,

· przewiduje główne i uboczne produkty reakcji chlorowania
i bromowania alkanów oraz cykloalkanów o rozgałęzionych łańcuchach węglowych,

· dokonuje rozróżnienia pomiędzy izomerią szkieletową, izomerią położenia wiązania wielokrotnego w łańcuchu,
a izomerią geometryczną,

· wskazuje izomery cis i izomery trans,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych izomerów geometrycznych z uwzględnieniem płaskiego, trójkątnego układu atomów wokół atomu węgla wchodzącego w skład wiązania podwójnego,

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alken poddaje się reakcji bromowania (chlorowania),

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alken poddaje się reakcji bromowodorowania (chlorowodorowania),

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alken poddaje reakcji z wodą,

· pisze równania reakcji addycji cząstek typu X₂, HX i H₂O do alkenów, używając wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· pisze równania reakcji eliminacji cząstek typu HX i X₂ z chlorowcopochodnych węglowodorów, które prowadzą do powstania alkenów i cykloalkanów,

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alkin poddaje się reakcji bromowania (chlorowania),

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alkin poddaje się reakcji bromowodorowania (chlorowodorowania),

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alkin poddaje się reakcji z wodą,

· pisze równania reakcji addycji cząstek typu X₂, HX i H₂O do alkinów, używając wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· pisze równania reakcji eliminacji cząstek typu HX i X₂ z chlorow-copochodnych węglowodorów, które prowadzą do powstania alkenów, alkinów i cykloalka-nów,

· wyjaśnia zachowanie benzenu wobec roztworu manga-nianu(VII) potasu,

· wyjaśnia zachowanie toluenu wobec wody bromowej (chlorowej) [w obecności światła lub katalizatora i bez niego],

· omawia wpływ kierujący podstawnika w pierścieniu aromatycznym,

· pisze równania reakcji substytucji elektrofilowej benzenu, stosując wzory uproszczone związków aromatycznych,

· pisze równania reakcji substytucji elektrofilowej prostych pochodnych benzenu, stosując wzory uproszczone związków aromatycznych
i uwzględniając wpływ kierujący podstawnika.

Uczeń

· wyjaśnia geometrię układu atomów przy atomie węgla
z wiązaniem pojedynczym węgiel-węgiel,

· wykonuje obliczenia dotyczące ustalania wzoru sumarycznego, np. na podstawie informacji dotyczącej ilościowego przebiegu reakcji spalania węglowodoru,

· wyjaśnia geometrię układu atomów przy atomie węgla
z wiązaniem podwójnym węgiel-węgiel,

· wyjaśnia, dlaczego np. but-1-en nie występuje w postaci izomerów cis-trans, a but-2-en takie izomery tworzy,

· przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne),

· wyjaśnia zachowanie alkanów
i alkenów wobec roztworu manganianu(VII) potasu,

· zapisuje jonowe równania reakcji prostych alkenów
z wodnym roztworem manganianu(VII) potasu
w środowisku obojętnym lub kwasowym,

· przewiduje produkty reakcji eliminacji, stosując regułę Zajcewa,

· wyjaśnia geometrię układu atomów przy atomie węgla
z wiązaniem potrójnym węgiel-węgiel,

· przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkinów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne),

· wyjaśnia zachowanie alkanów alkinów wobec roztworu manganianu(VII) potasu,

· opisuje budowę cząsteczki benzenu z uwzględnieniem delokalizacji elektronów,

· wyjaśnia geometrię układu atomów przy atomie węgla wchodzącego w skład pierścienia aromatycznego,

· porównuje zachowanie alkanu, alkenu, alkinu i arenu wobec roztworu manganianu(VII) potasu,

· projektuje doświadczenie,
w którym przeprowadza się destylację ropy naftowej,

· projektuje doświadczenie,
w którym przeprowadza się pirolizę węgla.

Hydroksylowe pochodne węglowodorów

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

· podaje definicje pojęć: grupa hydroksylowa, alkohol (alkanol), alkohol monohydroksylowy, alkohol polihydroksylowy, szereg homologiczny alkoholi, rzędowość alkoholu, wiązanie wodorowe, próba Lucasa, reakcja substytucji nukleo-filowej, reakcja eliminacji wody, fermentacja alkoholowa, alkoholan, fenol, fenolan,

· stosuje wzór ogólny alkoholi do ustalania wzoru sumarycznego związku,

· podaje nazwy alkoholi zawierających do 10 atomów węgla w łańcuchu,

· wymienia typowe właściwości fizyczne alkoholi,

· zapisuje równania reakcji spalania alkoholi (do CO₂, CO
i CO), używając wzorów sumarycznych alkoholi,

· klasyfikuje substancję do alkoholi lub fenoli,

· wymienia typowe właściwości fizyczne fenolu (benzenolu).

Uczeń:

· podaje nazwy systematyczne izomerów alkoholi na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych alkoholi i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· projektuje doświadczenie,
w którym bada się wybrane właściwości fizyczne alkoholi,

· analizuje zmiany właściwości fizycznych alkoholi w szeregu homologicznym tej grupy związków,

· projektuje doświadczenie,
w którym porównuje rozpuszczalność alkoholi
w wodzie i w heksanie,

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny alkohol poddaje się reakcji spalania,

· opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie reakcji
z HCl (HBr),

· opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie zachowania alkoholi wobec sodu (potasu),

· opisuje właściwości alkoholanów,

· opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie reakcji eliminacji wody,

· porównuje właściwości fizyczne i chemiczne alkoholi mono-
i polihydroksylowych,

· podaje nazwy systematyczne izomerów prostych fenoli na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstruktu-ralnych (uproszczonych),

rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) [uproszczone] prostych fenoli
i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· projektuje doświadczenie,
w którym bada się wybrane właściwości fizyczne fenolu (benzenolu),

· opisuje właściwości chemiczne fenolu na podstawie reakcji
z wodorotlenkiem sodu,

· opisuje właściwości chemiczne fenolu na podstawie reakcji
z kwasem azotowym(V),

· opisuje właściwości chemiczne fenolu na podstawie reakcji
z bromem,

· wyjaśnia źródło kwasowego charakteru fenolu,

· porównuje metody otrzymy-wania alkoholi i fenoli,

· porównuje właściwości oraz zastosowania alkoholi i fenoli.

Uczeń:

· projektuje doświadczenie,
w którym przeprowadza się reakcję alkoholu z metalem aktywnym,

· projektuje doświadczenie,
w którym przeprowadza się reakcję hydrolizy alkoholanu,

· pisze równanie reakcji hydrolizy alkoholanu,

· projektuje doświadczenie,
w którym odróżnia się alkohol mono- od polihydroksylowego,

· projektuje doświadczenie,
w którym weryfikuje się kwasowe właściwości fenolu.

Uczeń:

· pisze równania reakcji, które uzasadniają właściwości chemiczne alkoholi – reakcja
z HCl (HBr) i metalem aktywnym chemicznie,

· pisze równania reakcji dehydratacji alkoholi,

· wykorzystuje próbę Lucasa do odróżnienia rzędowości alkoholi,

· wykonuje obliczenia stechiometryczne,

· projektuje doświadczenie,
w którym porównuje się moc elektrolityczną kwasów: fenolu i kwasu węglowego,

· pisze równania reakcji, z których wynika, że fenol jest kwasem słabszym od kwasu węglowego,

· wykonuje obliczenia, w których oblicza pH wodnego roztworu fenolu.

Związki karbonylowe

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

podaje definicje pojęć: grupa karbonylowa, aldehyd, szereg homologiczny aldehydów, keton, szereg homologiczny ketonów, próba Tollensa, próba Trommera,

· stosuje wzór ogólny aldehydów do ustalania wzoru sumarycznego związku,

· podaje nazwy aldehydów i keto-nów zawierających do 10 atomów węgla w łańcuchu,

· wymienia typowe właściwości fizyczne aldehydów i ketonów,

· zapisuje równania reakcji spalania aldehydów i ketonów (do CO₂, CO i CO), używając wzorów sumarycznych aldehydów i ketonów,

· porównuje metody otrzymywania aldehydów
i ketonów,

· porównuje zastosowania aldehydów i ketonów.

Uczeń:

· podaje nazwy systematyczne prostych izomerów aldehydów
i ketonów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych aldehydów i ketonów
i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· projektuje doświadczenie,
w którym bada się wybrane właściwości fizyczne etanalu
i propanonu,

· analizuje zmiany właściwości fizycznych aldehydów i ketonów w szeregach homologicznych tych grup związków,

· projektuje doświadczenie,

w którym dowolny aldehyd
i keton poddaje się reakcji spalania,

· przewiduje produkty redukcji aldehydów i ketonów wodorem,

· pisze równania reakcji redukcji aldehydów i ketonów wodorem,

· na podstawie wyników doświadczenia klasyfikuje substancję do aldehydów lub ketonów.

Uczeń:

· porównuje właściwości fizyczne aldehydów, alkoholi i węglo-wodorów o zbliżonej masie cząsteczkowej,

· wyjaśnia różnice we właści-wościach fizycznym węglo-wodorów, alkoholi i aldehydów o zbliżonych masach cząsteczkowych,

· pisze równania reakcji utleniania alkoholi do aldehydów i ketonów,

· pisze równania reakcji aldehydu z odczynnikiem Tollensa,

· pisze równania reakcji aldehydu z odczynnikiem Trommera.

Uczeń:

· opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie reakcji utlenienia do aldehydów
i ketonów,

· projektuje doświadczenie,
w którym otrzymuje się aldehyd i keton w reakcji utleniania alkoholu,

· projektuje doświadczenie (próba Tollensa i próba Trommera), które pozwala odróżnić aldehyd od ketonu,

· wykonuje obliczenia stechiometryczne.

Kwasy karboksylowe i ich pochodne

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

Uczeń:

· podaje definicje pojęć: grupa karboksylowa, kwas karboksylowy, szereg homologiczny kwasów karboksylowych, mydło, substancja powierzchniowo czynna, brud, micela, ester kwasu organicznego, szereg homologiczny estrów, wiązanie estrowe (grupa estrowa), ester kwasu nieorganicznego, wosk, reakcja estryfikacji, reakcja hydrolizy, zasadowa hydroliza estru, kwasowa hydroliza estru, tłuszcz, trigliceryd, utwardzanie tłuszczu, zmydlanie tłuszczu, tłuszcz roślinny, tłuszcz zwierzęcy, biopaliwo, biodiesel,

· stosuje wzór ogólny kwasów karboksylowych do ustalania wzoru sumarycznego związku,

· wskazuje grupę karboksylową
i resztę kwasową we wzorach kwasów karboksylowych,

· podaje nazwy kwasów karboksylowych zawierających do 10 atomów węgla w łańcuchu,

· podaje nazwy zwyczajowe prostych kwasów karboksylowych,

· wyjaśnia, czym są kwasy tłuszczowe (wyższe kwasu karboksylowe),

· podaje przykłady kwasów tłuszczowych,

· zapisuje równania reakcji spalania kwasów karboksylowych (do CO₂, CO i CO), używając wzorów sumarycznych kwasów karboksylowych,

· wymienia zastosowania kwasów karboksylowych,

· stosuje wzór ogólny estrów do ustalania wzoru sumarycznego związku,

· opisuje strukturę cząsteczek estrów i wiązania estrowego,

· wskazuje funkcję stężonego kwasu siarkowego(VI) w reakcji estryfikacji,

· wymienia typowe właściwości fizyczne tłuszczów.

Uczeń:

· podaje nazwy systematyczne prostych izomerów kwasów karboksylowych na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych kwasów karboksy-lowych i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· podaje nazwy systematyczne prostych kwasów dikarboksylowych i ich izomerów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych kwasów dikarboksylowych i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· wyjaśnia źródło kwasowego charakteru kwasów karbo-ksylowych,

· zapisuje równania dysocjacji jonowej rozpuszczalnych
w wodzie kwasów karboksy-lowych,

· nazywa jony powstające
w procesie dysocjacji jonowej,

· projektuje doświadczenie,
w którym weryfikuje się kwasowe właściwości kwasu karboksylowego,

· porównuje moc wybranych kwasów karboksylowych
i kwasów nieorganicznych na podstawie wartości stałej dysocjacji K_a,

· na podstawie wyników doświadczenia porównuje moc kwasów;

· projektuje doświadczenie,
w którym dowolny z kwasów karboksylowych poddaje się reakcji spalania,

· opisuje budowę oraz występowanie i zastosowania hydroksykwasów - kwasu mlekowego i kwasu salicylowego,

· wyjaśnia przyczynę zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych soli,

· opisuje budowę drobiny mydła,

· wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu,

· zaznacza fragmenty hydrofo-bowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych estrów i ich izomerów na podstawie ich nazwy,

· podaje nazwy systematyczne prostych izomerów estrów na podstawie ich wzorów struktu-ralnych i/lub półstrukturalnych,

· wyjaśnia przebieg hydrolizy estrów w środowisku kwasowym,

· wyjaśnia przebieg hydrolizy estrów w środowisku zasadowym,

· opisuje strukturę cząsteczek tłuszczów,

· podaje nazwy systematyczne prostych tłuszczów na podstawie ich wzorów strukturalnych i/lub półstrukturalnych,

· rysuje wzory strukturalne i/lub półstrukturalne (grupowe) prostych tłuszczów na podstawie ich nazwy,

· wyjaśnia przebieg hydrolizy tłuszczów w środowisku kwasowym,

· wyjaśnia przebieg hydrolizy tłuszczów w środowisku zasadowym,

· opisuje proces zmydlania tłuszczów,

· wyjaśnia, w jaki sposób z tłusz-czów otrzymuje się kwasy tłuszczowe lub mydła,

· wymienia znaczenia biologiczne tłuszczów,

· opisuje budowę tłuszczów stałych i ciekłych,

· opisuje zastosowania tłuszczów,

· opisuje właściwości fizyczne tłuszczów,

· opisuje przebieg procesu utwardzania tłuszczów ciekłych,

· zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów tłuszczowych z tłuszczów,

· zapisuje równania reakcji otrzymywania mydeł
z tłuszczów.

Uczeń:

· projektuje doświadczenie,
w którym porównuje się moc elektrolityczną kwasów, np. kwasu octowego, fenolu i kwasu węglowego,

· zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych w reakcjach utleniania alkoholi, aldehydów
i ketonów,

· projektuje doświadczenie, którego wynik wykaże podobieństwo we właściwoś-ciach chemicznych kwasów nieorganicznych i kwasów karboksylowych,

· pisze równania reakcji kwasów karboksylowych z metalami aktywnymi, wodorotlenkami
i tlenkami metali,

· zapisuje równania reakcji, które tłumaczą zasadowy odczynu wodnych roztworów niektórych soli,

· bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych,

· projektuje doświadczenie,
w którym przeprowadza się reakcje estryfikacji,

· zapisuje równania reakcji alko-holi z kwasami karboksylowymi,

· zapisuje równania reakcji hydrolizy estrów w środowisku kwasowym,

· zapisuje równania reakcji hydrolizy estrów w środowisku zasadowym.

Uczeń:

· wykonuje obliczenia, w których oblicza pH wodnego roztworu kwasu karboksylowego,

· opisuje wpływ długości łańcucha węglowego na moc kwasów karboksylowych,

· opisuje wpływ obecności podstawnika silnie elektroujem-nego w łańcuchu węglowym na moc kwasów karboksylowych,

· pisze równania reakcji, z których wynika, że kwas octowy jest kwasem mocniejszym od fenolu i kwasu węglowego,

· wykonuje obliczenia stechio-metryczne,

· wykonuje obliczenia, w których oblicza pH wodnego roztworu soli kwasu karboksylowego,

· zapisuje równania reakcji alkoholi z kwasami tłuszczowymi,

· zapisuje równania reakcji hydrolizy prostych tłuszczów
w środowisku kwasowym,

· zapisuje równania reakcji hydrolizy prostych tłuszczów
w środowisku zasadowym,

· zapisuje równanie reakcji utwardzania trioleinianu glicerolu.